Η περιτονίτιδα είναι συχνό πρόβλημα στα ζώα συντροφιάς και η πρωτογενής περιτονίτιδα εμφανίζεται μόνο στη γάτα(λοιμώδης περιτονίτιδα της γάτας)ενώ η δευτερογενής μορφή είναι συχνότερη και συνδέεται με πολλές και διάφορες παθήσεις.Λόγω της προόδου των διαγνωστικών μεθόδων και της θεραπείας έχει μειωθεί η θνησιμοτητά της.Η περιτονίτιδα δεν παύει να αποτελεί μια βαριά πάθηση που απειλεί άμεσα τη ζωή του ζώου και απαιτεί άμεση και επιθετική θεραπεία.Όσο αναφορά την αιτιολογία της νόσου περιλαμβάνονται οι ιοί,τα βακτηρίδια(ρήξη του εντερικού τοιχώματος,οι υψηλές δόσεις των γλυκοκορτικοειδών,τα ξένα σώματα,τα θλαστικά τράυματα,ο στραγγαλισμός του εντέρου και η διάνοιξη) η πυομήτρα,τα αποστήματα του προστάτη και του ήπατος,επιμολύνσεις κατά την χειρουργική επέμβαση,η διαφυγή των ούρων,η ρήξη του χοληδόχου πόρου και της χοληδόχου κύστης,η ρήξη των μεσεντέριων λεμφογαγγλίων, λεμφαγγείων και των λεμφικών τριχοειδών αγγείων των λαχνών,η παγκρεατίτιδα,οι τραυματισμοί,τα ιατρογενή και τα χειρουργικά αίτια,τα ράμματα,οι χειρουργικές γάζες,η μη απομάκρυνση των χειρουργικών εργαλείων και η χρησιμοποίηση τάλκης στα χειρουργικά γάντια.

       Τα είδη της περιτονίτιδας διακρίνονται στην εντοπισμένη όπου η χειρουργική αντιμετώπιση δεν χρειάζεται να είναι επιθετική και το επίπλουν και το μεσεντέριο σχηματίζουν ένα είδος τοίχου που θα εμποδίσει την εξάπλωση της φλεγμονής και στη διάχυτη ή γενικευμένη περιτονίτιδα η οποία είναι βαριά πάθηση και απαιτεί επιθετική φαρμακευτική αγωγή και πολλές φορές χειρουργική θεραπεία.Εκτός από τη βακτηριδιακή μόλυνση,το αίμα,διάφορα άλλα υγρά και το εναιώρημα βαρίου(ή άλλες ξένες ουσίες)μπορεί να προκαλέσουν βαριά και πολλές φορές θανατηφόρο περιτονίτιδα.

       Η κλινική εικόνα της νόσου χαρακτηρίζεται από πόνο στην κοιλιακή κοιλότητα,απροθυμία για μετακίνιση,τα ζώα λαμβάνουν στάση μωαμεθανού προσκυνητή,πυρετό,έμετοι,αφυδάτωση,ολιγαιμία και κυκλοφορική καταπληξία.Τέλος στη διάχυτη περιτονίτιδα προκαλείται σηπτική κυκλοφορική καταπληξία λόγω της απελευθέρωσης στη συνέχεια βακτηριδίων στην κοιλιακή κοιλότητα τα οποία εισέρχονται στην κυκλοφορία του αίματος.

       Hδιάγνωση της νόσου στηρίζεται στο ιστορικό,στην κλινική εξέταση,στην ανάλυση του υγρού από την περιτοναική κοιλότητα με παρακέντηση της κοιλιακής κοιλότητας όπου στα ζώα με περιτονίτιδα παρατηρείται αυξημένος αριθμός ουδετερόφιλων και βακτηριδίων στην κυτταρολογική εξέταση του ιζίματος του περιτοναικού υγρού.Στις αιματολογικές εξετάσεις όπου μπορεί να διαπιστωθεί ουδετεροφιλία,αναιμία και υποπρωτειναιμία.Στις βιοχημικές εξετάσεις οι παράμετροι μεταβάλλονται ανάλογα με το είδος της περιτονίτιδας,η συγκέντρωση των ηλεκτρολυτών στον ορό του αίματος ενδέχεται να πέσει όταν τα ζώα κάνουν εμέτους.Σε ζώα με σηπτική περιτονίτιδα εμφανίζεται υπογλυκαιμία,η δραστηριότητα των παγκρεατικών ενζύμων στον ορό του αίματος είναι ελαφρά αυξημένη σε όλα τα είδη της περιτονίτιδας και τέλος η δραστηριότητα των ηπατικών ενζύμων και η συγκέντρωση της χολερυθρίνης στον ορό του αίματος είναι αυξημένη σε κάθε είδος περιτονίτιδας και ιδιαίτερα στα ζώα που παρουσιάζουν σηψαιμία,ρήξη των χοληφόρων αγγείων,αποστήματα στο ήπαρ και οξεία παγκρεατίτιδα.Στα απλά ακτινογραφήματα της κοιλιάς χάνεται η σκιαγραφική αντίθεση και οι απεικονιστικές λεπτομέρειες των ενδοκοιλιακών οργάνων και ενδέχεται να υπάρχει υγρό στην κοιλιακή κοιλότητα.Σε ζώα με ρήξη σε οποιοδήποτε σημείο του γαστρεντερικού σωλήνα ή με διατιτραίνον τραύμα στη κοιλιακή κοιλότητα εγκαθίσταται πνευμοπεριτόναιο.Όταν υπάρχει υποψία ουροπεριτόναιου πρέπει να γίνεται ουρηθρογραφία,κυστεογραφία ή και πυελογραφία ύστερα από ενδοφλέβια έγχυση σκιαγραφικής ουσίας.Στο γαστρεντερικό σωλήνα λαμβάνονται ακτινογραφήματα ύστερα από τη χορήγηση σκιαγραφικής ουσίας από το στόμα για την εξακρίβωση του σημείου ρήξης.Σε υποψία ρήξης σε κάποιο σημείο του γαστρεντερικού σωλήνα αποφεύγεται η χορήγηση εναιωρήματος βαρίου επειδή θα προκληθεί σοβαρή βλάβη στο περιτόναιο.Με την υπερηχοτομογραφία θα επιπεβεβαιωθεί η παρουσία υγρού στην περιτοναική κοιλότητα και θα διευκολυνθεί η λήψη δείγματος και με την εξέταση αυτή μπορούν να εντοπιστούν νεοπλάσματα και αποστήματα στην περιτοναική κοιλότητα και στα ενδοκοιλιακά όργανα.

           Η θεραπευτική αντιμετώπιση της περιτονίτιδας στηρίζεται στα υποστηρικτικά μέτρα και στη διόρθωση ή στην εξουδετέρωση του υποκείμενου αιτίου.Η απόφαση για φαρμακευτική ή χειρουργική αντιμετώπιση θα εξαρτηθεί από το αίτιο που την έχει προκαλέσει και την ανταπόκριση του ζώου στη προηγούμενη θεραπεία.Όταν η περιτονίτιδα είναι ήπιου βαθμού τα φάρμακα τις περισσότερες φορές αρκούν ενώ όταν είναι μέτριου ή έντονου βαθμού και η κατάσταση του ζώου δεν βελτιώνεται με τα φάρμακα ή όταν το αίτιο που την έχει προκαλέσει χρειάζεται οπωσδήποτε χειρουργείο(ρήξη γαστρεντερικού σωλήνα,χοληφόρων αγγείων,ουροφόρου οδού) τότε ο κτηνίατρος θα πρέπει να προχωρήσει άμεσα σε χειρουργική επέμβαση.Η φαρμακευτική αντιμετώπιση περιλαμβάνει την ενδοφλέβια χορήγηση ορών.Στα περισσότερα περιστατικά χρησιμοποιείται το διάλυμα LactatedRinger’s στο οποίο προστίθεται κάλιο για την πρόληψη ή την αποκατάσταση της υποκαλιαιμίας.Η συστηματική αντιβιοθεραπεία συνιστάται σε περιστατικά με βακτηριδιακή περιτονίτιδα.Η επιλογή του κατάλληλου αντιβιοτικού στηρίζεται στα αποτελέσματα της καλλιέργειας και του αντιβιογράμματος σε δείγμα ορού που λαμβάνεται από την περιτοναική κοιλότητα.Τέλος θα πρέπει να γίνονται πλύσεις της περιτοναικής κοιλότητας με άφθονες ποσότητες θερμού και αποστειρωμένου φυσιολογικού ορού και οι περιτοναικές πλύσεις θα πρέπει να συνεχίζονται μέχρι το υγρό που θα λειφθεί να δείχνει ότι είναι καθαρό.Ηπροσθήκη αντιβιοτικών ή αντισηπτικών ουσιών δε φαίνεται να παρουσιάζει κάποιο επιπλέον πλεονέκτημα συγκρινόμενη με το φυσιολογικό ορό όταν συνδιάζεται με τη συστηματική αντιβιοθεραπεία.Επίσης θα πρέπει να αποφεύγεται η προσθήκη ποβιδόνης στο υγρό της περιτοναικής πλύσης επειδή απορροφάται σε μεγάλες ποσότητες και είναι τοξικό.Η χειρουργική θεραπεία περιλαμβάνει την προεγχειρετική φροντίδα του ζώου με την χορήγηση υγρών και αντιβιοτικών πρίν από την χειρουργική επέμβαση και την επιλογή της κλειστής ή της ανοιχτής παροχέτευσης.

         Κατά την μετεγχειρετική αγωγή τα υλικά επίδεσης θα πρέπει να διατηρούνται όσο το δυνατόν καθαρότερα,η ουρήθρα θα πρέπει να καθετηριάζεται στα αρσενικά ζώα και ο καθετήρας να τοποθετήται σε τέτοια θέση ώστε τα ούρα που αποβάλλονται να μην επιμολύνουν τα υλικά επίδεσης.Τέλος οι επιπλοκές που μπορεί να εμφανίσει η ανοιχτή περιτοναική παροχέτευση είναι η απώλεια υγρών και πρωτεινών από την περιτοναική κοιλότητα,η μείωση της συγκέντρωσης των ηλεκτρολυτών και ιδιαίτερα του καλίου,η δυσφορία του ζώου λόγω της υφιστάμενης περιτονίτιδας και του ανοιχτού κοιλιακού τοιχώματος και η κοίλη του επιπλόου ή των ενδοκοιλιακών οργάνων.